طب و تهدید نرم

· چرا طی سالهای گذشته هیچ متخصص و مقام مسئولی از این موضوع مهم صحبتی نکرده تا اینکه یک کارشناس تجهیزات پزشکی لب به سخن گشوده و آن را فاش کرده است

· چرا هرگاه صحبت از حجامت شده متولیان سینه چاک سلامت، فریاد وا اسفا سر داده اند که بگیرید عاملین شیوع هپاتیت و ایدز را ولی خبر ورود خونهای آلوده به کشور و ابتلای صدها نفر به این بیماریها و نیز آلوده بودن دستگاه اندوسکوپ به این ویروسها آنها را نگران نکرده است؟ درحالی که حجامت با تیغ استریل یکبار مصرف و با چند خراش سطحی انجام و قابل مقایسه با اندوسکوپ که به عمق بدن نفوذ کرده و با خون و مخاط وی آلوده می شود نمی باشد

· چرا مسئولین انتقال خون که همیشه در خط مقدم مبارزه با حجامت قرار دارند تاکنون در مورد آلودگی اندوسکوپ و خطرات آن گزارش و هشداری نداده اند؟

گزارش ذیل را خوانده و سعی کنید به سوالات فوق پاسخ دهید

اگر اخيرا براي اهداي خون به سازمان انتقال خون مراجعه کرده باشيد، در کمال تعجب متوجه مي شويد که در کنار سوالاتي مثل ارتباطات جنسي، سفر به کشورها يا مناطق خاص يا اعمال جراحي و دريافت خون اهدايي، سوال جديدي به ليست اضافه شده است: "آيا در چند ماه گذشته اندوسکوپي انجام داده ايد؟!"

چرا انجام اندوسکوپي اين قدر خطرناک شناخته شده است؟ چرا احتمال مي رود کسي که اندوسکوپي کرده، ناقل ويروس هپاتيت و ايدز باشد تا حدي که از پذيرش خون وی خودداري مي گردد؟ سعيد اميري کارشناس تجهيزات پزشکي دو دليل اصلي را براي اين امر مطرح مي کند:

اول اين که دستگاه هاي اندوسکوپي لازم است به طور صحيح و دقيق، شستشو و ضدعفوني گردند که متاسفانه به خاطر مشکلات ذيل اين امر ندرتا در ايران انجام مي شود :

تراکم بيمار و عدم فرصت کافي براي شستشو و ضدعفوني بين دو بيمار (توضيح اين که يک سيکل کامل شستشو و ضدعفوني حداقل 15 دقيقه به طول مي انجامد. - ترس پزشکان از خراب شدن دستگاه ها به دليل شستشو و ضدعفوني مکرر و هزينه هاي تعميرات ناشي از آن، عجله پزشکان براي تمام شدن کارشان و مراجعه به مطب يا بيمارستان ديگر، دستي بودن اکثر مراحل شستشو و عدم استفاده از ماشين هاي شستشوي اتوماتيک و يا استفاده از محلول هاي ضدعفوني نامناسب و ضعيف)

علت دوم اين است که در حين انجام اندوسکوپي، معمولا از يکسري ابزار براي نمونه برداري، تزريق دارو بداخل بافت معده يا روده، برش پوليپ ها و... استفاده مي شود که به دليل تماس مستقيم با بافت، خون و مخاط بيماران به شدت آلوده بوده و مي تواند هرگونه ويروس، آلودگي عفوني و ميکروبي را از بيماران قبلي به بعدي منتقل کند. ريسک بالاي اين گونه ابزارها(به دليل وارد شدن به داخل بافت بيمار) در حدي است که لازم است به صورت استريل براي بيماران استفاده گردند. اين کارشناس تجهيزات پزشکي افزود: ابزارهاي اندوسکوپي دو دسته اند: یکبار مصرف(غيرقابل ضدعفوني و غيرقابل استريل) که نبايد براي دو بيمار استفاده شوند و چند بار مصرف (قابل اتوکلاو واستريل شدن) ابزارهاي يکبار مصرف معمولا داراي طراحي ساده بوده و از مواد اوليه بسيار ارزان توليد مي شود به طوري که بيماران بتوانند از عهده پرداخت هزينه هاي آن برآيند. ابزارهاي چند بار مصرف معمولا طراحي پيچيده تري داشته و از جنسي است که قابليت استريل شدن و تحمل دماي بالاي اتوکلاو را داشته باشد. وي با تاکيد بر اين که طبق دستورالعمل هاي بهداشتي و کنترل عفونت، کليه ابزارهايي که با بافت و خون بيماران در تماس هستند، لازم است يا قابل استريل شدن باشند (که متاسفانه در ايران تقريبا براي ابزارهاي اندوسکوپي انجام نمي شود) و يا از نوع يکبار مصرف استفاده شوند، افزود: متاسفانه در کشور ما اين ابزارهاي ارزان قيمت بارها و بارها استفاده مي شوند و در بهترين حالت فقط به يک ضدعفوني ساده و کوتاه و البته ناکافي و ناقص بسنده مي شود. (به دليل نوع طراحي اين گونه ابزارها، خون و مخاط طوري به داخل آنها نفوذ مي کند که قابل پاک شدن نيست و لذا ضدعفوني کردن ابزار عملا بي فايده و بي اثر است) و اين بي توجهي ها توسط افرادي (پزشکان و پرستاران) انجام مي پذيرد که به خوبي از نتيجه کار خود و فاجعه بعد آن خبر داشته ولي به راحتي اين کار را انجام مي دهند. وظيفه همه ما اطلاع رساني به همه هم وطنان است تا خودشان مراقب سلامتي شان باشند تا افراد سودجو يا اهمال کار در هر لباسي نتوانند از بي اطلاعي مردم سوء استفاده کرده سلامتي شان را به خطر بيندازند. اين کارشناس تجهيزات پزشکي در پايان دو پيشنهاد به بيماران مطرح کرد و گفت: اگر براي اندوسکوپي معده (يا کولونوسکوپي روده و يا برونکوسکوپي ريه) به پزشک يا بيمارستاني مراجعه نموديد اولا مطمئن شويد دستگاه به خوبي شستشو و ضدعفوني شده باشد. حتما لازم است دستگاه بين 10 تا 20 دقيقه (بسته به نوع محلول) به طور کامل غوطه ور باشد. لذا اگر در آن بيمارستان (يا مطب) يک دستگاه باشد، مريض ها نمي توانند با فاصله 6- 5 دقيقه از هم اندوسکوپي شوند! اگر شک داشتيد مي توانيد از پرستار بخواهيد که دستگاه غوطه ور شده در محلول را به شما نشان دهد تا خيالتان راحت شود. ثانيا: مطمئن شويد ابزاري که براي شما استفاده مي شود (اعم از پنس نمونه برداري، سوزن تزريق و...) استريل باشند. اگر از انواع يکبار مصرف استفاده مي شود، لازم است از بسته بندي هاي استريل و نو باز شوند که مطمئن ترين حالت است. اگر از نوع چند بار مصرف استفاده مي شوند، يا توسط دستگاه استريل شده اند (مطمئن تر از استريل با محلول) که باز هم لازم است داخل بسته بندي هاي مخصوص باشند و هنگام مصرف باز شوند و يا توسط محلول ضدعفوني شده است که لازم است مدت طولاني (بين 1 تا 10 ساعت) داخل محلول بوده باشند. اين حق شماست که نسبت به سلامتي خود حساس و نگران باشيد و از پرستار بخش اندوسکوپي و يا پزشک بخواهيد که دستگاه ضدعفوني شده، ابزار و بسته بندي آن را به شما نشان دهد و اطمينان خاطر شما را جلب نمايد. پرستارها تقصير را گردن دکترها مي اندازند که وقت لازم را براي ضدعفوني کردن دستگاه در اختيار قرار نمي دهند و يا به خاطر کم کردن هزينه ها و افزايش درآمد از شستشو و ضدعفوني صحيح دستگاه ها و استريل کردن ابزارها و يا دور انداختن ابزار يکبار مصرف جلوگيري مي کنند. دکترها هم تقصير را گردن وضعيت اقتصادي بيمارستان، بضاعت کم بيماران (کم کردن هزينه بيمار)، اهمال کاري پرستاران، تراکم زياد بيمار و حتي پايين بودن تعرفه هاي پزشکي مي اندازند. اميري ضمن هشدار به مراکز درماني شستشو و ضدعفوني نکردن صحيح دستگاه هاي اندوسکوپي، استفاده مکرر از ابزارهاي يکبار مصرف براي تعداد زيادي بيمار، استريل نکردن ابزارهاي چند بار مصرف با دستگاه هاي ويژه را جنايت در حق بيماران دانست و افزود: مسئوليت اين کار با پزشک، پرستار، مسئولين کنترل عفونت بيمارستان، مسئولين بيمارستان، مسئولين وزارت بهداشت است، چه خود را به بي خبري بزنند و چه نزنند.